اصول تحقیقات بازاریابی به مجموعه‌ای از راهبردها، تکنیک‌ها و روش‌های علمی گفته می‌شود که با هدف جمع‌آوری، تحلیل و تفسیر داده‌های بازار و مشتریان صورت می‌گیرد. این داده‌ها به شرکت‌ها کمک می‌کند تا شناخت دقیقی از نیازها، رفتارها و انتظارات مشتریان داشته باشند و بر اساس آن تصمیمات بازاریابی و استراتژی‌های تجاری را تدوین کنند. در ادامه، اصول تحقیقات بازاریابی با نگاهی تخصصی و به همراه آمارهای به‌روز بررسی می‌شود.

در مقاله‌ای که پیش رو دارید، ما تیم اس دیتا به بررسی دقیق و جامعی از تحقیقات بازاریابی و اصول و قواعد حاکم بر این فرآیند می‌پردازیم.

تحقیقات بازاریابی فرآیندی نظام‌مند برای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها با هدف شناسایی و درک فرصت‌ها و چالش‌های بازار است. این فرآیند برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک در حوزه بازاریابی بسیار حیاتی است. تحقیقات بازاریابی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به طور مداوم نیازهای بازار و تغییرات آن را شناسایی کرده و استراتژی‌های بازاریابی خود را به‌روز کنند. بدون تحقیقات بازاریابی، شرکت‌ها با ریسک بالای از دست دادن بازار و کاهش سود مواجه می‌شوند. طبق گزارش Statista،  هشتاد و چهار درصد از شرکت‌های موفق در سال 2023 از تحقیقات بازاریابی به‌عنوان یک ابزار کلیدی برای تصمیم‌گیری‌های بازاریابی استفاده کرده‌اند.

اصول تحقیقات بازاریابی

اصول تحقیقات بازاریابی را به شکل تخصصی در ادامه برای شما توضیح می دهیم.

تعیین هدف و مسئله تحقیق (Defining the Problem and Research Objectives)

هر پروژه تحقیقاتی باید با تعریف دقیق مسئله و هدف‌های مشخص آغاز شود. تعیین صحیح هدف به محققان کمک می‌کند تا مسیر تحقیق را مشخص کرده و از اتلاف منابع جلوگیری کنند.

• هدف‌ها: ممکن است شامل شناسایی نیازهای مشتری، تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان، ارزیابی کارایی کمپین‌های بازاریابی، یا شناسایی فرصت‌های جدید در بازار باشد.

طبق گزارش Harvard Business Review، شرکت‌هایی که مسئله تحقیق را به‌صورت دقیق تعریف می‌کنند، تا 30 درصد بهره‌وری بیشتری در استفاده از منابع تحقیقاتی دارند.

طراحی تحقیق (Research Design)

طراحی تحقیق به معنای تدوین یک چارچوب جامع است که نحوه جمع‌آوری، تحلیل و تفسیر داده‌ها را مشخص می‌کند. این طراحی می‌تواند شامل روش‌های کمی، کیفی یا ترکیبی باشد.

• روش‌های کمی: شامل ابزارهایی مانند نظرسنجی‌ها، آزمون‌ها، و تحلیل آماری است که به منظور جمع‌آوری داده‌های عددی از جامعه آماری استفاده می‌شود.
• روش‌های کیفی: شامل مصاحبه‌های عمیق، گروه‌های متمرکز (Focus Groups)، و مشاهده‌های میدانی است که به درک عمیق‌تر از احساسات، نگرش‌ها و رفتارهای مشتری کمک می‌کند.

بر اساس داده‌های PwC، شصت و هشت درصد از شرکت‌های بزرگ جهانی از روش‌های ترکیبی (کمی و کیفی) در تحقیقات بازاریابی خود استفاده می‌کنند.

جمع‌آوری داده‌ها (Data Collection)

مرحله جمع‌آوری داده‌ها یکی از مراحل حیاتی در تحقیقات بازاریابی است. روش‌های مختلفی برای جمع‌آوری داده‌ها وجود دارد که بسته به نوع تحقیق و منابع موجود، انتخاب می‌شوند.

• داده‌های اولیه: این داده‌ها مستقیماً از مشتریان یا بازار هدف از طریق نظرسنجی‌ها، مصاحبه‌ها و مشاهده‌ها جمع‌آوری می‌شود.
• داده‌های ثانویه: این داده‌ها از منابع قبلی مانند گزارش‌های تحقیقاتی، مقالات علمی، و پایگاه‌های داده عمومی استخراج می‌شوند.

طبق تحقیق Forrester Research، هفتاد و شش درصد از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند از ترکیب داده‌های اولیه و ثانویه برای افزایش دقت تحلیل‌های بازاریابی خود استفاده کنند.

تحلیل و تفسیر داده‌ها (Data Analysis and Interpretation)

پس از جمع‌آوری داده‌ها، نوبت به تحلیل و تفسیر آن‌ها می‌رسد. هدف از این مرحله، تبدیل داده‌های خام به اطلاعات مفید و قابل استفاده برای تصمیم‌گیری‌های بازاریابی است.

• ابزارهای تحلیل: ابزارهای آماری مانند SPSS، SAS، و R برای تحلیل داده‌های کمی و ابزارهایی مانند NVivo برای تحلیل داده‌های کیفی استفاده می‌شوند.
• روش‌های تحلیل: شامل تحلیل رگرسیون، تحلیل عامل، تحلیل خوشه‌ای و تحلیل روندها است.

طبق گزارش Gartner، شرکت‌هایی که از ابزارهای پیشرفته تحلیل داده استفاده می‌کنند، تا 24 درصد دقت بیشتری در پیش‌بینی رفتار مشتری دارند.

تفسیر نتایج و ارائه راهکارها (Interpretation of Findings and Recommendations)

نتایج تحقیقات باید به شکلی واضح و قابل درک به مدیران ارائه شود. این نتایج به مدیران کمک می‌کند تا استراتژی‌های مناسب را تدوین کنند.

• ارائه گزارش: نتایج باید به‌صورت گزارشی جامع و شامل نمودارها و جداول ارائه شود تا تصمیم‌گیران بتوانند به‌راحتی اطلاعات را تحلیل کنند.

طبق تحقیقات McKinsey، هفتاد و سه درصد از مدیران ارشد، گزارش‌های دقیق و بصری را به عنوان ابزاری کلیدی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک بازاریابی می‌دانند.

روش های تحقیقات بازار

تحقیقات بازار از طریق روش‌ها و تکنیک‌های متنوعی انجام می‌شود که هر کدام برای درک جنبه‌های مختلف بازار و رفتار مشتریان مفید هستند. در اینجا به برخی از انواع رایج روش‌های تحقیقات بازار اشاره می‌کنم:
 

تحقیقات توصیفی (Descriptive Research)

این نوع تحقیقات به توصیف ویژگی‌های بازار یا مشتریان می‌پردازد و به سوالاتی مانند "چه کسانی"، "چه چیزی"، "کجا" و "چه زمانی" پاسخ می‌دهد.

• کاربردها: شناسایی جمعیت‌شناسی مشتریان، تحلیل الگوهای خرید، و ارزیابی رضایت مشتری.
• آمار: تحقیقات Statista نشان می‌دهد که 80 درصد از شرکت‌ها از تحقیقات توصیفی برای بهبود استراتژی‌های بازاریابی خود استفاده می‌کنند.

تحقیقات Causal Research

این نوع تحقیقات به بررسی روابط علت و معلولی در بازار می‌پردازد و به سوال "چرا" پاسخ می‌دهد. هدف آن است که تأثیر یک متغیر بر متغیر دیگر ارزیابی شود.

• کاربردها: ارزیابی تأثیر تغییرات قیمت، تبلیغات یا محصولات جدید بر رفتار مشتریان.

طبق داده‌های Gartner، شرکت‌هایی که از تحقیقات علی برای تحلیل تأثیرات بازاریابی استفاده می‌کنند، به‌طور متوسط 15 درصد بازگشت سرمایه بالاتری دارند.

تحقیقات اکتشافی (Exploratory Research)

این نوع تحقیقات به منظور شناسایی مشکلات یا فرصت‌های جدید در بازار انجام می‌شود. معمولاً در مواردی که اطلاعات کمی در دسترس است، از این نوع تحقیقات استفاده می‌شود.

• کاربردها: شناسایی روندهای نوظهور در بازار، تحلیل تغییرات رفتار مشتری، و بررسی نیازهای پنهان مشتری.

طبق گزارش Deloitte، چهل و پنج درصد از شرکت‌های فعال در بازارهای نوظهور از تحقیقات اکتشافی برای شناسایی فرصت‌های جدید استفاده می‌کنند.

مزایای تحقیقات بازار

تحقیقات بازار برای کسب‌وکارها مزایای گوناگونی دارد که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در بازار پرچالش امروزی موفق‌تر عمل کنند. این مزایا عبارتند از:
 

درک بهتر از مشتریان: کسب‌وکارها با استفاده از تحقیقات بازار می‌توانند دیدگاه عمیق‌تری نسبت به نیازها و خواسته‌های مشتریان خود پیدا کنند.

کشف فرصت‌های نوین در بازار: این تحقیقات فرصت‌های تازه‌ای مانند ورود به بازارهای جدید یا توسعه محصولات و خدمات جدید را آشکار می‌سازد.

کم کردن خطرات تصمیم‌گیری: با ارائه اطلاعات مرتبط و به‌روز، تحقیقات بازار به کاهش ریسک‌های مرتبط با تصمیمات کسب‌وکار کمک می‌کند.

افزایش کارایی استراتژی‌های بازاریابی: شرکت‌ها با دسترسی به اطلاعات دقیق می‌توانند رویکردهای بازاریابی خود را بهتر سازمان‌دهی کنند.

نظارت بر عملکرد رقبا: تحقیقات بازار این امکان را فراهم می‌آورد که استراتژی‌ها و عملکرد رقبا را تجزیه و تحلیل کنیم.

تصمیم‌گیری مبتنی بر داده‌ها: این تحقیقات اطلاعاتی را فراهم می‌آورند که می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های اساسی مانند تعیین قیمت و توسعه محصول به کار روند.

تقویت محصولات و خدمات: بازخوردهای حاصل از تحقیقات بازار به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا محصولات و خدمات خود را مطابق با نیازهای مشتریان بهبود ببخشند.

انتظارات از روندها و تغییرات بازاری: تحقیقات بازار به شرکت‌ها کمک می‌کند تا تغییرات آتی بازار و روندهای مصرف‌کننده را پیش‌بینی کنند و خود را برای آن‌ها آماده سازند.

در نهایت، تحقیقات بازاریابی یک عنصر حیاتی در موفقیت هر کسب‌وکار است. در دنیای امروز که با تغییرات سریع و رقابت شدید مواجه هستیم، داشتن اطلاعات دقیق و به‌روز از بازار، نه تنها یک مزیت رقابتی است، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به شمار می‌آید. از طریق تحقیقات بازار، شما می‌توانید به درک عمیق‌تری از نیازها و خواسته‌های مشتریان دست یابید، فرصت‌های جدیدی را در بازار کشف کنید و استراتژی‌های بازاریابی خود را به طور موثر تنظیم نمایید.
 

تصمیماتی که بر اساس داده‌های معتبر و تجزیه و تحلیل‌های دقیق گرفته می‌شوند، به شما این امکان را می‌دهند که با اطمینان بیشتری پیش روید، ریسک‌ها را به حداقل برسانید و بازدهی سرمایه‌گذاری‌های خود را افزایش دهید. به علاوه، با نظارت بر عملکرد رقبا و پیش‌بینی روندهای بازار، شما می‌توانید همواره یک گام جلوتر باشید.
 

در دنیایی که هر روز پیچیده‌تر می‌شود، تحقیقات بازاریابی نقشه راهی ارزشمند برای هدایت و رشد کسب‌وکار شما فراهم می‌کند. اگر هنوز از این ابزار قدرتمند بهره‌مند نشده‌اید، اکنون زمان مناسبی برای شروع است. با سرمایه‌گذاری در تحقیقات بازاریابی، شما نه تنها بر چالش‌های کنونی غلبه می‌کنید، بلکه برای فرصت‌های آینده نیز آماده می‌شوید.