تحلیل جمعیت فعال در بازار کار ایران، یک مسئله ی بسیار مهم اقتصادی و اجتماعی است که مورد توجه بسیاری از کارشناسان و سیاست گذاران قرار گرفته است. جمعیت فعال به گروهی گفته می شود که در سن کار هستند و این عده یا شغل دارند یا به دنبال کار می گردند.
با دقت به این موضوع که ایران با رشد جمعیت، نوسانات اقتصادی و تغییرات فناوری روبه روست آگاهی از جمعیت فعال در بازار کار و بررسی تفاوت نرخ جمعیت زن و مرد شاغل در کشور از ضروریات می باشد زیرا نرخ بیکاری و اشتغال بر اوضاع اقتصادی و رفاه اجتماعی تاثیر گذار خواهد بود.
نکته قابل توجه و مهم این است که وجود داده ها برای تحلیل هر شاخصی به عنوان یک دارایی محسوب می شوند و نقش شرکت های تحلیل داده مانند "اس دیتا" در این زمینه کاملا مشخص می گردد. این شرکت با ارائه محصولات هوشمند و خدمات بی نظیر خود در زمینه ی تحلیل داده به سازمان ها و سیاستمداران کمک می کند که در تعیین سیاست های خود به تصمیمات و برنامه ریزی هوشمندانه تری بپردازند.
در این مقاله از "اس دیتا" با هدف ارائه تحلیلی جامع از وضعیت جمعیت فعال در ایران، به بررسی نرخ مشارکت، بیکاری، و مشکلات پیش روی بازار کار در ایران و همچنین اهمیت تحلیل داده ها در این زمینه می پردازیم.
جمعیت فعال به افرادی گفته می شود که در سن کار یعنی 15 سال به بالا هستند و در بازار کار حضور دارند و یا بیکار و یا در جستجوی کارند. طبق آمارها جمعیت فعال در بازار کار ایران تا پایان سال 1402 تقریبا 26 میلیون و ششصد هزار نفر اعلام شده است. که نشان دهنده ی 41.3 درصد نرخ اشتغال زن و مرد در ایران است.
از این تعداد، حدود ۸۱۲ هزار نفر به جمعیت فعال اضافه شدهاند، که در کنار آن، نرخ بیکاری نیز با کاهش به ۸.۱ درصد رسیده است. کاهش نرخ بیکاری با افزایش اشتغال همزمان است که به معنای ایجاد بیش از یک میلیون شغل جدید طی این دوره بوده است.
جمعیت زنان شاغل در سال 1402کمتر از 4 میلیون نفر است که شامل 20 درصد از جمعیت فعال در بازار کار ایران می شود این امارها نشان می دهد که مشارکت زنان در مشاغل خیلی کمتر از مردان است و دلیل این تفاوت را در ریشه ی فرهنگی و محدودیت های اجتماعی دانست که مانع از مشارکت گسترده زنان در بازار کار میشود.
جمعیت مردان فعال در بازار کار ایران تا پایان سال ۱۴۰۲ حدود ۲۱.۵ میلیون نفر برآورد شده است. این آمار شامل افرادی است که یا شاغلاند یا به دنبال کار میگردند. مشارکت اقتصادی مردان در بازار کار ایران حدود ۸۰ درصد از کل جمعیت فعال را تشکیل میدهد. نرخ بیکاری جوانان تحصیل کرده در بازه سنی 25 تا 29 سال بیشتر از سنین 35 سال به بالا است.
نرخ بیکاری زنان و مردان در ایران نشاندهنده تفاوتهای عمدهای در ساختار اشتغال و مشارکت نیروی کار است. در سال ۱۴۰۲، نرخ بیکاری مردان به طور میانگین حدود ۸ درصد بود، اما این رقم برای زنان بالاتر از مردان بود و در برخی گروههای سنی به ویژه بین ۲۵ تا ۲۹ سال، به ۲۹.۵ درصد میرسید.
مردان: بیشترین نرخ بیکاری مردان در گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال مشاهده میشود، که حدود ۲۳.۲ درصد از مردان بیکار را شامل میشود. پس از این سن، با افزایش تجربه و احتمالاً تغییرات در مسیر شغلی، نرخ بیکاری کاهش مییابد و در سنین بالای ۶۵ سال تقریباً به صفر میرسد. این کاهش ناشی از افزایش ثبات شغلی و بازنشستگی در سنین بالاتر است.
زنان: نرخ بیکاری زنان به طور کلی بالاتر از مردان است، به ویژه در سنین ۲۵ تا ۲۹ سال که ۲۹.۵ درصد از زنان بیکار در این بازه سنی قرار دارند. با این حال، مشابه مردان، نرخ بیکاری زنان پس از ۲۹ سالگی به تدریج کاهش مییابد و پس از ۵۵ سالگی به نزدیک صفر میرسد. یکی از دلایل این کاهش، تمایل کمتر زنان مسن به حضور در بازار کار به دلیل شرایط اجتماعی و اقتصادی است.
به شما پیشنهاد می کنیم مقاله ای دیگر از اس دیتا با عنوان بالاترین و پایین ترین نرخ بیکاری استان ها را مطالعه فرمایید.
عدم آموزش مناسب و کافی: نبودن تطابق بین سیستم آموزشی و نیاز بازار کار یکی از دلایل مهم است. در کشور ما برای فارغ التحصیلان علوم انسانی با کمبود فرصت های شغلیف این مشکل کاملا واضح است.
نبودن شغل: در بخشهای صنعتی و تولیدی، کاهش سرمایهگذاری و تحریمها منجر به ایجاد فرصتهای شغلی محدود شده است. این مسئله بهویژه برای جوانان و زنان که به دنبال ورود به بازار کار هستند، چالشبرانگیز است
نداشتن مهارت تخصصی: بازار کار به سمت جذب افراد متخصص پیش می رود. سیاری از شغلهای جدید نیاز به تسلط به فناوریهای نوین، مهارتهای دیجیتال و توانمندیهای خاص دارند که آموزشهای رسمی همیشه آنها را پوشش نمیدهد.
تغییرات جمعیتی در ایران، به ویژه پیری جمعیت و کاهش نرخ زاد و ولد، تاثیرات قابل توجهی بر جمعیت فعال در بازار کار و نیروی انسانی دارد. این روندها میتوانند به کمبود نیروی کار و فشار بیشتر بر سیستمهای تامین اجتماعی و بازنشستگی منجر شوند.
پیری جمعیت ایران یکی از بزرگترین چالشهای پیشروی بازار کار است. براساس آمارهای موجود، درصد جمعیت سالمند در ایران در حال افزایش است. طبق پیشبینیها، تا سال ۲۰۵۰، بیش از ۳۰ درصد از جمعیت ایران بالای ۶۰ سال خواهد بود. در سال ۲۰۲۰، جمعیت افراد بالای ۶۰ سال حدود ۱۰ درصد بود که نشاندهنده رشد سریع سالمندان در کشور است.
با افزایش میانگین سنی جمعیت و کاهش نیروی کار جوان، فشار بر سیستمهای بازنشستگی و تامین اجتماعی بیشتر میشود. این مساله باعث افزایش هزینههای دولت برای تامین نیازهای این بخش از جامعه خواهد شد، در حالی که تعداد افراد در سن کار و پرداختکنندگان حق بیمه کاهش مییابد. به همین دلیل، دولت باید به دنبال راهحلهایی برای جذب نیروی کار جوان و حفظ تعادل بین جمعیت فعال و غیرفعال باشد.
نرخ زاد و ولد در ایران در سالهای اخیر به شدت کاهش یافته است. بر اساس دادههای مرکز آمار ایران، نرخ باروری از حدود ۶ فرزند به ازای هر زن در دهه ۱۳۶۰ به حدود ۱.۶ در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است. این روند به این معناست که جمعیت جوان کمتری در آینده وارد بازار کار خواهد شد و به مرور زمان ترکیب جمعیتی به سمت پیری بیشتر حرکت خواهد کرد.
کاهش نرخ زاد و ولد مستقیماً بر اندازه جمعیت فعال تاثیر میگذارد. در حالی که در گذشته نرخ رشد جمعیت بالا باعث افزایش نیروی کار جوان و تازهنفس میشد، اکنون کاهش تعداد تولدها باعث کاهش ورودیهای جدید به بازار کار میشود. این مساله میتواند بر رشد اقتصادی کشور تاثیر منفی بگذارد، زیرا نیروی کار کمتری برای پشتیبانی از اقتصاد و تولید وجود خواهد داشت.
تحلیل داده در بررسی تحولات جمعیتی اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا تغییرات جمعیتی مانند پیری جمعیت و کاهش نرخ زاد و ولد میتوانند پیامدهای گستردهای بر بازار کار و اقتصاد داشته باشند. "اس دیتا"به عنوان یک مرجع معتبر و متخصص علوم داده در ایران معرفی می شود. تحلیل دادههای آماری نقش کلیدی در فراهم کردن اطلاعات دقیق و کاربردی برای بررسی این تحولات دارد.
با استفاده از داشبوردهای جمعیتی پیشرفته که توسط تیم ما "اس دیتا" طراحی شده اند می توان دادهها را به صورت بصری و کاربردی به تفکیک سن، جنسیت و نوع استان یا منطقه مشاهده کرد، و آسان تر روندهای بلندمدت جمعیت و اثرات آن بر نیروی کار را به دقت پیگیری کرد. این ابزارها امکان تصمیمگیری آگاهانه و پیشبینیهای دقیقتر را فراهم میکنند، که برای مدیریت تغییرات جمعیتی و برنامهریزیهای اقتصادی ضروری است.