غذاهای کافهای در فروش آنلاین به مجموعهای از آیتمهای غذایی اشاره دارد که در منوی کافهها ارائه میشوند و قابلیت سفارش بیرونبر/دلیوری دارند؛ شامل ساندویچها، سالادها، صبحانه و برانچهای بستهبندیشده، غذاهای سبک (Light Meals)، دسرها و برخی غذاهای گرم ساده. تفاوت اصلی غذاهای کافهای با غذای رستورانی در آنلاین، «تجربهمحور بودن» و تأکید بر کیفیت، ظاهر، بستهبندی و سلامت است.
فروش آنلاین برای بسیاری از کافهها از یک کانال مکمل به یک مسیر رشد مستقل تبدیل شده است؛ بهویژه در شهرهای بزرگ که:
زمان و ترافیک هزینهبر است
سفارش بیرونبر رایجتر شده
و مشتریان ترجیح میدهند وعدههای سبک را در محل کار یا خانه دریافت کنند
این مطالعه بر سهم بازار غذاهای کافهای در کل فروش آنلاین غذا تمرکز دارد (نه صرفاً فروش آنلاین کافهها). یعنی بررسی میکند در اکوسیستم سفارش آنلاین، غذاهای کافهای چه سهمی دارند و چه روندی را طی میکنند.
ریسکهای سیاسی در فروش آنلاین بیشتر از جنس سیاستگذاری پلتفرمها، مجوزهای بهداشتی، مقررات ارسال غذا و محدودیتهای تبلیغاتی است. هر تغییر در چارچوب فعالیت پلتفرمها یا قوانین رگولاتوری میتواند سهم بازار غذاهای کافهای در فروش آنلاین را کم یا زیاد کند.
در اقتصاد تورمی، سفارش آنلاین دو اثر همزمان دارد:
کاهش مراجعه حضوری به برخی کافهها
افزایش تقاضا برای غذاهای سبک و قابلارسال
از طرف دیگر، هزینه ارسال و کمیسیون پلتفرمها فشار ایجاد میکند و کافهها را به سمت آیتمهایی با حاشیه سود و پایداری کیفیت بالاتر سوق میدهد (مثل ساندویچ و سالاد).
تغییر الگوی مصرف به سمت «در خانه/محل کار غذا خوردن»، رشد دورکاری و سبک زندگی سریع شهری، محرکهای اصلی رشد سهم غذاهای کافهای در فروش آنلاین هستند. همچنین بخشی از مصرفکنندگان، «غذای کافهای» را سالمتر و سبکتر از فستفود کلاسیک ادراک میکنند.
بهبود لجستیک و ناوگان ارسال، توسعه بستهبندیهای مقاوم، افزایش پوشش پلتفرمها و تحلیل دادههای سفارش، باعث شده غذاهای کافهای که قبلاً تجربهمحور و حضوری بودند، امروز در آنلاین نیز رشد کنند. همچنین شبکههای اجتماعی بهصورت غیرمستقیم تقاضا را تحریک میکنند.
افزایش حساسیت به بستهبندی و پلاستیک، فشار جدیدی بر کافهها وارد کرده است. با این حال، غذاهای کافهای بهدلیل ماهیت سبکتر، معمولاً بستهبندی سادهتری نسبت به غذاهای سنگین دارند و میتوانند در مسیر پایدارتر شدن مزیت بسازند.
الزامات بهداشتی، تاریخ مصرف، حمل ایمن مواد غذایی و مسئولیت کیفیت در مقصد، مهمترین مؤلفههای قانونی هستند. غذاهای کافهای که کنترل بهداشتی و بستهبندی دقیقتری دارند، شانس رشد سهم بازار بیشتری در فروش آنلاین خواهند داشت.
برای تخمین سهم بازار غذاهای کافهای در فروش آنلاین، باید به دو سطح نگاه کرد:
سهم «کافه» از کل سفارش آنلاین غذا
سهم «غذاهای کافهای» از سفارشهای آنلاین کافهها
در بازار ایران، سفارش آنلاین عمدتاً توسط رستورانها و فستفودها هدایت میشود، اما غذاهای کافهای در چند سال اخیر سهم قابلتوجهی گرفتهاند.
با نگاه به ساختار مصرف شهری و ترکیب سفارشها:
سهم غذاهای کافهای از کل فروش آنلاین غذا بهصورت تخمینی بین ۱۲ تا ۲۰ درصد برآورد میشود.
در شهرهای بزرگ و مناطق پرتراکم اداری، این سهم میتواند به ۲۰ تا ۲۵ درصد نزدیک شود.
در شهرهای کوچکتر، سهم معمولاً کمتر از ۱۰ تا ۱۵ درصد است (بهدلیل ترجیح غذای سنتی/فستفود در آنلاین و محدودیت تنوع کافهها).
با توجه به رشد پلتفرمها و تغییر رفتار مصرفکننده:
پیشبینی میشود سهم بازار غذاهای کافهای در فروش آنلاین در ۳ تا ۵ سال آینده سالانه حدود ۸ تا ۱۲ درصد رشد کند (رشد سهم، نه صرفاً رشد فروش).
محرک اصلی رشد، افزایش تقاضا برای غذاهای سبک، سالم و مناسب محل کار است.
بهار و تابستان: رشد سفارش سالادها و آیتمهای سبک
پاییز و زمستان: رشد ساندویچهای گرم، غذاهای گرم ساده و برخی آیتمهای صبحانه
روزهای کاری: سهم غذای کافهای در ناهار کاری بیشتر است
آخر هفته: سهم برانچ آنلاین در برخی کافهها افزایش مییابد ولی همچنان کانال حضوری غالب است
ساندویچها و رَپها: موتور اصلی فروش آنلاین کافهها
سالادهای پروتئینی و رژیمی: رشد سریع، وابسته به کیفیت بستهبندی
صبحانههای بیرونبر: محدودتر اما رو به رشد در مناطق اداری
دسرها: مکمل خرید و ابزار افزایش میانگین فاکتور
غذاهای گرم ساده: سهم کمتر به دلیل ریسک افت کیفیت در ارسال
مشتریان اداری (ناهار کاری)
مشتریان سلامتمحور
دانشجویان
خانوادهها (سفارش ترکیبی غذا + دسر)
مراکز تجاری/اداری: سهم بالاتر غذاهای کافهای
مناطق مسکونی: رقابت شدیدتر با غذای سنتی و فستفود
در فروش آنلاین، رقابت اصلی نه فقط بین کافهها، بلکه بین:
کافهها (Cafe Food)
فستفودها (Burger/Pizza)
رستورانهای سنتی و ایرانی
برندهای Meal Prep و رژیمی
سبکتر و مناسبتر برای محل کار
زمان آمادهسازی کوتاهتر
ادراک سلامت بالاتر
امکان باندلسازی (غذا + دسر)
شدت رقابت: بالا
تهدید ورود تازهواردان: متوسط (راهاندازی برند بیرونبر آسان است)
قدرت تأمینکننده: متوسط (مواد اولیه تازه)
قدرت خریدار: بالا (انتخاب زیاد در پلتفرمها)
تهدید جایگزینها: بالا (فستفود، غذای خانگی، رستوران سنتی)
در آنلاین، مشتری غذاهای کافهای اغلب:
دنبال وعده سبک و سریع است
حساس به امتیازها، کامنتها و عکسهاست
تکرار خرید دارد (بهخصوص برای ناهار کاری)
کیفیت و ثبات در ارسال
عکس منو و جذابیت بصری
سرعت آمادهسازی و ارسال
قیمت و ارزش ادراکشده
بستهبندی و عدم خرابشدن غذا
افزایش سفارش آیتمهای سالم و کمکالری
حساسیت بیشتر به بستهبندی
تمایل به انتخاب آیتمهایی که در ارسال «کیفیتشان نمیریزد» (مثل ساندویچ و سالاد)
تأمین مواد تازه → آمادهسازی استاندارد → بستهبندی مقاوم → ارسال پلتفرمی/پیک اختصاصی → تجربه مصرف در مقصد
پلتفرمهای سفارش آنلاین
سفارش مستقیم (واتساپ/اینستاگرام/وبسایت)
فروش سازمانی (ناهار تیمها، جلسات)
قیمتگذاری غذاهای کافهای در فروش آنلاین معمولاً ترکیبی از:
قیمتگذاری رقابتی (برای آیتمهای پایه مثل ساندویچهای ساده)
قیمتگذاری ارزشمحور (برای سالادهای پروتئینی و آیتمهای سالم)
قیمتگذاری هوشمند (با باندلسازی، افزودنیها، آپسل سس/تاپینگ/دسر)
است. نکته کلیدی در آنلاین، مدیریت همزمان «هزینه پلتفرم و ارسال» بدون افت کیفیت است.
رشد تقاضا برای ناهار کاری سبک
توسعه سبد محصولات سالم
فروش سازمانی و اشتراک هفتگی
برندسازی دیجیتال و وفادارسازی
کمیسیون پلتفرمها و فشار حاشیه سود
افت کیفیت در ارسال و کاهش امتیاز
رقابت قیمت با فستفودها
وابستگی به پلتفرم و الگوریتم نمایش
کافهها با بهبود بستهبندی و منوی مناسب ارسال، سهم بازار خود را افزایش داده و سهم غذاهای کافهای در فروش آنلاین به ۲۰ تا ۲۵ درصد میرسد.
فشار هزینهها و رقابت قیمتی باعث میشود سهم بازار در سطح ۱۰ تا ۱۵ درصد تثبیت شود.
سهم بازار با رشد تدریجی همراه خواهد بود و در بازه ۱۵ تا ۲۲ درصد تثبیت میشود؛ با رشد پررنگتر در شهرهای بزرگ و مناطق اداری.
غذاهای کافهای در فروش آنلاین، از یک کانال مکمل به یک مسیر رشد استراتژیک تبدیل شدهاند. ماهیت سبک، سلامتمحور و مناسب محل کار، باعث شده این دسته غذایی ظرفیت افزایش سهم بازار در آنلاین را داشته باشد؛ مشروط به اینکه کافهها روی «کیفیت در مقصد» سرمایهگذاری کنند.
طراحی منوی مخصوص ارسال (Send-Friendly Menu)
استانداردسازی بستهبندی و کنترل کیفیت
تمرکز روی آیتمهای مقاوم در حمل (سالاد، ساندویچ)
باندلسازی برای افزایش میانگین فاکتور
تقویت سفارش مستقیم برای کاهش وابستگی به پلتفرم
در ۳ تا ۵ سال آینده، غذاهای کافهای یکی از بازیگران اصلی فروش آنلاین خواهند بود و سهم بازار آنها با رشد سبک زندگی شهری و سلامتمحوری افزایش مییابد.