معرفی محصول:
مربا یک محصول غذایی شیرین است که از میوه‌ها، شکر و گاهی سایر افزودنی‌ها مانند پکتین یا طعم‌دهنده‌ها تهیه می‌شود. مرباها معمولاً به‌عنوان یک افزودنی در وعده‌های صبحانه، کیک‌ها، شیرینی‌ها و حتی به‌عنوان طعم‌دهنده در سایر غذاها مصرف می‌شوند. انواع مختلفی از مربا از جمله مربای توت‌فرنگی، هلو، آلبالو، خرما و زردآلو در بازار موجود است.
اهمیت بازار و روند تقاضا:
بازار مربا در ایران به‌عنوان یک محصول مصرفی پرطرفدار، در دسته محصولات شیرینی و مربا در رده‌بندی صنایع غذایی قرار می‌گیرد. تقاضا برای مرباها معمولاً با فصول سرد سال و تقاضای بیشتر برای مواد غذایی شیرین و انرژی‌زا افزایش می‌یابد. همچنین، مصرف مربا در میان خانواده‌های ایرانی به‌ویژه در وعده‌های صبحانه و کنار چای، یکی از سنت‌های قدیمی است.
بازار هدف:
بازار هدف شامل مصرف‌کنندگان خانگی، رستوران‌ها و هتل‌ها، صنایع غذایی (برای استفاده در تولید شیرینی‌ها، بستنی‌ها و کیک‌ها) است. در این گزارش، تمرکز اصلی بر بازار ایران است، اما مقایسه‌ای با روندهای جهانی نیز انجام می‌دهیم.
P – سیاسی و قانونی:
در ایران، صنایع غذایی، از جمله تولید مربا، تحت نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دارد و تولیدکنندگان موظف به رعایت استانداردهای بهداشتی و قوانین بسته‌بندی مواد غذایی هستند. استانداردهای ملی ایران و قوانین بین‌المللی در زمینه مواد نگهدارنده و افزودنی‌ها نیز در تولید مربا رعایت می‌شود.
E – اقتصادی:
نوسانات قیمت میوه‌ها، شکر و سایر مواد اولیه، یکی از چالش‌های اصلی بازار مربا است. همچنین، افزایش قیمت‌ها به‌ویژه در فصول کمبود میوه، می‌تواند هزینه تولید را بالا برده و بر قیمت نهایی محصول تأثیر بگذارد. از سوی دیگر، افزایش درآمدهای سرانه و تغییر الگوهای مصرف، به تقاضای بیشتر برای مرباهای خاص و پرمیوم منجر شده است.
S – اجتماعی:
مربا در بین تمامی گروه‌های سنی، به‌ویژه در میان خانواده‌ها، به عنوان یکی از اقلام محبوب صبحانه شناخته می‌شود. افزایش گرایش به محصولات سالم و طبیعی باعث شده تا مرباهای ارگانیک و بدون مواد نگهدارنده توجه بیشتری جلب کنند. این تغییرات اجتماعی بر تقاضا برای مرباهای سالم‌تر و بدون شکر افزوده تأثیرگذار بوده است.
T – فناوری:
استفاده از فناوری‌های جدید در فرآیند تولید مربا، مانند به‌کارگیری پکتین‌های طبیعی و بهبود بسته‌بندی، باعث بهبود کیفیت و نگهداری طولانی‌مدت مربا می‌شود. همچنین، فناوری‌های نوین در زمینه تولید مرباهای کم‌کالری و رژیمی با جایگزین‌های شکر، بازار جدیدی را برای این محصولات ایجاد کرده است.
E – زیست‌محیطی:
در صنعت مربا، توجه به استفاده از مواد اولیه طبیعی و پایدار و کاهش تأثیرات زیست‌محیطی بسته‌بندی، مهم است. تقاضا برای بسته‌بندی‌های بازیافتی و کاهش استفاده از پلاستیک در حال افزایش است و برندهای مختلف در این راستا تلاش می‌کنند.
L – حقوقی:
قوانین بهداشتی و استانداردهای تولید مواد غذایی در ایران بسیار سختگیرانه هستند و تولیدکنندگان مربا باید از دستورالعمل‌های ملی و بین‌المللی پیروی کنند. قوانین در زمینه استفاده از مواد نگهدارنده و افزودنی‌ها نیز برای اطمینان از سلامت مصرف‌کننده تدوین شده است.
اندازه بازار:
بازار مربا در ایران در سال 2024 حدود ۱۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. این بازار شامل انواع مرباهای معمولی و خاص (مانند مرباهای کم‌کالری یا ارگانیک) است. سهم مربا از بازار جهانی مربا در حدود 2 درصد است.
روند رشد بازار:
بازار مربا در ایران به‌ویژه با رشد تقاضا برای محصولات سالم‌تر و طبیعی، در حال گسترش است. پیش‌بینی می‌شود که این بازار در سال‌های آینده با نرخ رشد سالانه حدود 6-8 درصد به‌ویژه در بخش مرباهای خاص و رژیمی رشد کند.
تحلیل فصلی:
تقاضا برای مربا در فصول پاییز و زمستان افزایش می‌یابد، به ویژه در ایام تعطیلات و مناسبت‌های خاص. در ماه‌های گرم سال، مصرف مربا به‌دلیل افزایش مصرف میوه‌های تازه کاهش می‌یابد.
الف) بر مبنای نوع طعم:
مرباهای میوه‌ای (توت‌فرنگی، آلبالو، زردآلو): این نوع مرباها بیشترین سهم بازار را در ایران دارند.
مرباهای خاص (خرما، انار، انجیر): مرباهای خاص برای بازار پرمیوم و مشتریان خاص طراحی می‌شوند.
مرباهای رژیمی: مرباهایی که برای افراد دیابتی و کسانی که رژیم‌های کم‌کالری دارند، طراحی شده‌اند.
ب) بر مبنای مشتری:
خانگی: مصرف‌کنندگان خانگی بیشتر مرباهای میوه‌ای و شیرین را در بسته‌بندی‌های کوچک خریداری می‌کنند.
HORECA: رستوران‌ها و هتل‌ها نیاز به مرباهایی با طعم‌های خاص و بسته‌بندی‌های بزرگتر دارند.
صنایع غذایی: صنایع شیرینی‌پزی و تولید کیک، استفاده زیادی از مربا در محصولات خود دارند.
برندهای شاخص:
کاله: یکی از برندهای معروف در تولید مربا با سبد محصولات متنوع که کیفیت بالا و طعم‌های متنوعی دارد.
پگاه: برند دیگری است که در زمینه تولید مربا با طعم‌های مختلف و بسته‌بندی‌های متنوع فعال است.
میهن: با تولید مرباهای میوه‌ای و رژیمی، سهم خوبی از بازار را به خود اختصاص داده است.
استراتژی‌های بازاریابی:
برندها معمولاً از استراتژی‌های تبلیغاتی فصلی، بسته‌بندی‌های کوچک اقتصادی و تبلیغات آنلاین برای جذب مصرف‌کنندگان استفاده می‌کنند.
الگوهای خرید:
مصرف‌کنندگان مربا معمولاً از آن برای وعده‌های صبحانه و میان‌وعده استفاده می‌کنند. طعم‌های توت‌فرنگی، زردآلو و آلبالو محبوب‌ترین انتخاب‌ها هستند.
عوامل اثرگذار:
قیمت: قیمت یکی از عوامل اصلی در خرید مربا است.
کیفیت: مصرف‌کنندگان به دنبال طعم طبیعی و مواد اولیه باکیفیت هستند.
سلامت: مرباهای رژیمی و بدون شکر افزوده در حال محبوب شدن هستند.
تولید و تأمین:
مواد اولیه مربا شامل میوه‌های تازه، شکر و افزودنی‌ها مانند پکتین و اسید سیتریک هستند. بسیاری از میوه‌ها به‌صورت وارداتی و فصل‌محور تأمین می‌شوند.
کانال‌ها:
سوپرمارکت‌ها: بخش زیادی از فروش مربا از طریق فروشگاه‌های فیزیکی و آنلاین انجام می‌شود.
آنلاین: فروشگاه‌های آنلاین نیز نقش مهمی در فروش مربا دارند.
فرصت‌ها:
نوآوری در طعم‌ها: تولید مرباهای کم‌کالری و رژیمی برای جلب توجه مصرف‌کنندگان سالم‌گرا.
صادرات: بازارهای همسایه و کشورهای خاورمیانه پتانسیل خوبی برای صادرات مرباهای ایرانی دارند.
تهدیدها:
رقابت شدید: برندهای بزرگ داخلی و خارجی در حال رقابت برای تسخیر سهم بازار هستند.
نوسانات قیمت: تغییرات قیمت میوه‌ها و شکر می‌تواند هزینه تولید مربا را افزایش دهد.
در بازار مربا، قیمت‌گذاری باید به‌گونه‌ای باشد که هم رقابتی باشد و هم حاشیه سود مطلوبی را برای برندها فراهم کند. سه استراتژی اصلی قیمت‌گذاری برای مربا عبارتند از:
قیمت‌گذاری رقابتی: قیمت مربا بر اساس قیمت رقبای اصلی تعیین می‌شود. این استراتژی برای مرباهایی که طعم‌های استاندارد دارند، مانند توت‌فرنگی و آلبالو مناسب است.
قیمت‌گذاری بر اساس ارزش محصول: برای مرباهایی که طعم‌های خاص دارند، قیمت بالاتری تعیین می‌شود. این استراتژی برای مرباهایی مانند مربای خرما یا انجیر که ویژگی خاصی دارند، به‌کار می‌رود.
قیمت‌گذاری هوشمند: قیمت‌ها بر اساس داده‌های فروش و تقاضای بازار تنظیم می‌شوند. این استراتژی کمک می‌کند تا برندها با توجه به تغییرات فصلی و بازخورد مصرف‌کنندگان، قیمت‌های خود را بهینه کنند.
سناریوهای محتمل:
سناریوی خوش‌بینانه: بازار مربا در ۵ سال آینده با نرخ رشد ۸ درصد می‌تواند به حدود ۱۳۰ میلیون دلار برسد.
سناریوی بدبینانه: در صورت ادامه نوسانات قیمت و کاهش قدرت خرید، بازار ممکن است به ۱۰۰ میلیون دلار محدود شود.
تمرکز بر طعم‌های خاص: مانند مرباهای خرما، زردآلو و مرباهای رژیمی برای جذب مشتریان خاص.
استفاده از قیمت‌گذاری هوشمند: تنظیم قیمت‌ها بر اساس تقاضای بازار و بازخورد مشتریان.
گسترش فروش آنلاین: افزایش حضور برندها در پلتفرم‌های آنلاین و تبلیغات دیجیتال برای جذب مشتریان جدید.
