نوشیدنیهای کافهای به یکی از ارکان اصلی صنعت کافه و فودسرویس در ایران تبدیل شدهاند. پشت هر فنجان قهوه، لاته، چای ماسالا، ماچا یا نوشیدنی سرد، یک زنجیره تأمین گسترده از مواد اولیه وارداتی قرار دارد. این مواد اولیه شامل دانه قهوه، پودرهای فوری، ادویهها، سیروپها، پودر کاکائو، چایهای خاص و مکملهای طعمی است که بخش قابلتوجهی از آنها در داخل کشور تولید نمیشود.
بررسی سایز بازار واردات مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای از این جهت اهمیت دارد که:
مستقیماً با هزینه تمامشده کافهها مرتبط است
شاخصی کلیدی برای رشد یا رکود صنعت کافه محسوب میشود
مبنای تصمیمگیری واردکنندگان، روسترها و سرمایهگذاران است
در سالهای اخیر، افزایش تعداد کافهها، تنوع منوها و رشد مصرف نوشیدنیهای تخصصی باعث شده وابستگی صنعت کافه ایران به واردات مواد اولیه بیش از گذشته شود. این بازار امروز صرفاً یک بازار تجاری نیست، بلکه بخشی از زیرساخت اقتصاد تجربهمحور شهری به شمار میرود.
بازار هدف این مطالعه، بازار ملی ایران است و تمرکز بر واردات مواد اولیه مورد استفاده در نوشیدنیهای کافهای (کانال HoReCa) خواهد بود.
سیاستهای ارزی، تخصیص ارز، محدودیتهای وارداتی و فرآیندهای ترخیص کالا تأثیر مستقیمی بر حجم و ارزش واردات مواد اولیه کافهای دارند. تغییر ناگهانی مقررات میتواند بهسرعت زنجیره تأمین کافهها را دچار اختلال کند.
تورم و نوسان نرخ ارز مهمترین متغیرهای اقتصادی این بازار است. از آنجا که بخش بزرگی از مواد اولیه وارداتی است، افزایش نرخ ارز مستقیماً باعث افزایش قیمت مواد اولیه و در نهایت قیمت منوی کافهها میشود. با این حال، رشد تقاضا برای نوشیدنیهای کافهای باعث شده واردات این مواد حتی در دورههای رکود نیز بهطور کامل متوقف نشود.
رشد فرهنگ کافهنشینی، افزایش مصرف قهوه و نوشیدنیهای خاص در میان جوانان شهری و تبدیل کافه به فضای کار و تعامل اجتماعی، موتور اصلی تقاضا برای مواد اولیه وارداتی است.
افزایش دانش باریستاها، تخصصی شدن کافهها، استفاده از تجهیزات حرفهای و استانداردسازی طعم، نیاز به مواد اولیه با کیفیت و برندهای معتبر خارجی را افزایش داده است.
حساسیت نسبت به منشأ مواد اولیه، پایداری کشت قهوه و ادویهها و بستهبندیهای سازگار با محیط زیست، بهتدریج در تصمیم واردکنندگان و کافهها اثرگذار شده است.
قوانین سازمان غذا و دارو، استانداردهای بهداشتی، ثبت سفارش و برچسبگذاری، بر تنوع و حجم واردات مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای اثر مستقیم دارند.
مواد اولیه وارداتی نوشیدنیهای کافهای شامل موارد زیر است:
دانه قهوه سبز و رُستشده
پودرهای فوری نوشیدنی گرم (قهوه فوری، چای ماسالا، هاتچاکلت، ماچا لاته)
سیروپها و طعمدهندهها
پودر کاکائو
چایهای خاص و تخصصی
ادویههای ترکیبی وارداتی
بر اساس تحلیل دادههای واردات، مصرف کافهای، تعداد واحدهای فعال و رشد فروش نوشیدنیهای کافهای، ارزش بازار واردات مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای در ایران بهصورت تخمینی در بازه چند ده هزار میلیارد تومان در سال برآورد میشود.
در این میان:
دانه قهوه بیشترین سهم ارزشی را دارد
پودرهای فوری و سیروپها از نظر رشد سریعتر هستند
مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای سهم کوچکی از کل واردات مواد غذایی دارند، اما از نظر ارزش افزوده و حاشیه سود جزو بخشهای جذابتر بازار محسوب میشوند.
در یک دهه اخیر، واردات مواد اولیه مرتبط با کافهها روندی صعودی داشته است. رشد تعداد کافهها، توسعه کافههای زنجیرهای و افزایش مصرف نوشیدنیهای غیرسنتی، مهمترین محرکهای این رشد بودهاند.
نرخ رشد سالانه واردات مواد اولیه کافهای: ۱۰ تا ۱۵ درصد
در برخی زیرگروهها مانند سیروپها و پودرهای فوری: تا ۲۰ درصد
پیشبینی میشود با وجود نوسانات اقتصادی، بازار واردات مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای همچنان رشد کند و به سمت تخصصیتر شدن و پریمیوم شدن حرکت کند.
قهوه (دانه سبز، رُستشده)
پودرهای فوری نوشیدنی گرم
طعمدهندهها و سیروپها
چایهای تخصصی
مواد مکمل و افزودنی
کافههای مستقل
کافههای زنجیرهای
رستورانها و کافهرستورانها
هتلها
فروشگاههای تخصصی قهوه
کافههای تخصصی: تمرکز بر کیفیت و منشأ
زنجیرهایها: ثبات قیمت و تأمین
فروشگاهها: تنوع برند و بستهبندی مصرف خانگی
بازار واردات مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای نیمهمتمرکز است. تعداد محدودی واردکننده بزرگ سهم اصلی بازار را در اختیار دارند و در کنار آنها واردکنندگان کوچک و تخصصی فعال هستند.
دسترسی به ارز و شبکه تأمین
ارتباط مستقیم با تولیدکنندگان خارجی
برندینگ در بازار B2B
وابستگی شدید به ارز
ریسکهای قانونی و ترخیص
رقابت قیمتی فشرده
شدت رقابت: متوسط
تهدید ورود تازهواردان: متوسط
قدرت تأمینکننده خارجی: بالا
قدرت خریدار (کافهها): بالا
تهدید جایگزین داخلی: پایین تا متوسط
تولیدکننده خارجی → واردکننده → عمدهفروش → روستر یا پخشکننده → کافه
فروش مستقیم B2B
پخش منطقهای
فروش آنلاین مواد اولیه
همکاری با روسترها و کافههای زنجیرهای
قیمتگذاری مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای تحت تأثیر نرخ ارز، هزینه حملونقل، تعرفهها و برند مبدأ است.
واردکنندگان بزرگ از قیمتگذاری قراردادی و فروش عمده استفاده میکنند، در حالی که واردکنندگان کوچکتر اغلب وارد رقابت قیمتی کوتاهمدت میشوند.
در سالهای اخیر، قیمتگذاری هوشمند مبتنی بر حجم و وفاداری مشتری اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
رشد پایدار صنعت کافه
توسعه کافههای زنجیرهای
افزایش مصرف نوشیدنیهای غیرسنتی
امکان برندینگ B2B برای واردکنندگان
نوسانات شدید ارزی
محدودیتهای وارداتی
کاهش قدرت خرید کافهها
ریسک تأمین پایدار
ثبات نسبی اقتصادی و رشد مصرف شهری باعث افزایش پایدار واردات مواد اولیه خواهد شد.
افزایش محدودیتها و فشار ارزی باعث کاهش تنوع واردات اما حفظ حداقل حجم بازار میشود.
بازار واردات مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای با رشد کنترلشده و تمرکز بر محصولات با حاشیه سود بالاتر ادامه خواهد یافت.
سایز بازار واردات مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای در ایران نشاندهنده یک بازار بزرگ، وابسته به واردات و در عین حال پایدار است. این بازار نقش ستون فقرات صنعت کافه را ایفا میکند و هرگونه تغییر در آن، کل اکوسیستم کافه را تحت تأثیر قرار میدهد.
تنوعبخشی به منابع تأمین
تمرکز بر قراردادهای بلندمدت
سرمایهگذاری در برندینگ B2B
تحلیل دادهمحور تقاضای کافهها
با وجود چالشها، واردات مواد اولیه نوشیدنیهای کافهای همچنان یکی از جذابترین بخشهای زنجیره ارزش صنعت نوشیدنی در ایران باقی خواهد ماند.