در منوی کافهها معمولاً دو بخش غذای کلیدی دیده میشود:
غذاهای اصلی (Main Meals)؛ مانند ساندویچها، سِتهای صبحانه و برانچ، غذاهای سبک و گرم، کاسرولها، پیتزاهای سبک و … که بهعنوان وعدههای کامل شناخته میشوند.
دسرها (Desserts)؛ شامل شیرینیها، کیکها، تارتها، بستنیها، وافلها، کراپها، پودینگها و موارد خاصی مثل دسرهای گیاهی یا رژیمی.
کافهها از گذشته بیشتر با «نوشیدنی» شناخته میشدند، اما امروزه محصولات غذایی نقش کلیدی در درآمد دارند — بهویژه در شهرهای بزرگ. در همین راستا، فهم سهم نسبی دسرها نسبت به غذاهای اصلی میتواند مبنای مهمی برای طراحی منو، استراتژی قیمتگذاری، و تصمیمگیریهای سرمایهگذاری باشد.
تحلیل سهم بازار دسرها نسبت به غذاهای اصلی به ما کمک میکند:
نقش دسرها در درآمد کل کافهها را بسنجیم
تعیین کنیم دسرها چقدر به «جذب مشتری» و «افزایش میانگین فاکتور» کمک میکنند
پتانسیل رشد بخش دسر را در کنار غذاهای اصلی ارزیابی کنیم
به استراتژیهای منو و بازاریابی مسیر بدهیم
این مطالعه بر کافهها و کافهرستورانهای فعال در ایران متمرکز است و وجه تحلیل، مقایسهی سهم دسرها با غذاهای اصلی در فروش و درآمد کلی کافههاست.
بازار دسر و غذاهای اصلی تحت تأثیر قوانین بهداشتی، مجوز فودسرویس، استانداردهای نگهداری و نگارش منو است. در ایران، وزارت بهداشت و سازمانهای صنفی نظارت بر ترکیبات، نگهداری و سرو غذاها دارند که در این میان رعایت ضوابط دسرهای شیرین و محصولات لبنی از اهمیت ویژهای برخوردار است.
با توجه به نوسان قیمت مواد اولیه، دسرها اغلب بهدلیل مواد پرچرب و شیرین، هزینهی مواد اولیه بالاتری دارند. اما بهدلیل ارزش ادراکشده بالاتر و توانایی کسب حاشیه سود مطلوب، سهم دسرها در درآمد کافهها حتی در شرایط تورمی قابلتوجه باقی مانده است.
افزایش میل به تجربههای خوشطعم، فرهنگ عکسگرفتن از غذا و نوشیدنی در فضای مجازی، و رشد «تفریح غذایی» باعث شده دسرها نهتنها منوی شیرینی باشند، بلکه به ابزاری برای جذب مخاطب جوان تبدیل شوند.
تجهیزات مدرن پخت و تهیه دسر مثل دستگاههای وافلساز، کرپساز، فرهای تخصصی و ابزارهای تزئینات پیشرفته، کیفیت و تنوع دسرها را افزایش دادهاند. همچنین پلتفرمهای سفارش آنلاین و شبکههای اجتماعی نقش زیادی در معرفی و فروش دسرها دارند.
بسیاری از مصرفکنندگان به سمت محصولات ارگانیک، محلی و کمافزایشآبوهوا محور میروند که در دسرهای سالم، کمقند یا گیاهی بازتاب دارد.
الزامات برچسبگذاری، اعلام ارزش غذایی و محدودیت ادعاهای سلامتمحور (مثلاً دسر «کمکالری») چارچوب قانونی این حوزه است و روی نحوهی بازاریابی و ارائهی دسرها اثر میگذارد.
درآمد کل کافهها را میتوان به سه بخش تقسیم کرد:
نوشیدنیها
غذاهای اصلی
دسرها
اگر نوشیدنیها را از تحلیل حذف کنیم و فقط روی «غذاهای اصلی» و «دسرها» تمرکز کنیم، سهم بازار بهگونهای قابلتحلیل است:
بر اساس تحلیل دادههای فروش و منوی کافهها در شهرهای بزرگ ایران:
غذاهای اصلی حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از درآمد بخش غذا را تشکیل میدهند
دسرها حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از فروش بخش غذا را در اختیار دارند
این نسبتها در مناطق مختلف و نوع کافه متفاوت است:
در کافههایی که بهطور سنتی غذا محور هستند، سهم غذاهای اصلی بالاتر (۷۰–۸۰%)
در کافههایی که تجربهمحور یا دسرمحور هستند، سهم دسرها بیشتر (۳۵–۴۵%)
اگر غذاهای کافهای حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از کل درآمد کافهها را تشکیل دهند، میتوان گفت:
سهم کل دسرها از درآمد کافهها در حدود ۹ تا ۱۶ درصد (تقریبی و منطقی) برآورد میشود.
دلیل این اختلاف نسبت به سهم دسر از بخش غذا این است که:
غذاهای اصلی بر بخش بزرگتری از درآمد تمرکز دارند
دسرها در بسیاری از موارد بهعنوان آیتم مکمل در کنار نوشیدنیها یا غذاها خریداری میشوند
دسرهای تکفروشی (بدون همراه غذا/نوشیدنی) درصد کمتری از فروش را تشکیل میدهند
دسرهای شیرین کلاسیک (کیک، براونی، چیزکیک)
وافل و پنکیک
کرپ و دسرهای فرانسوی
بستنی و دسرهای یخزده
دسرهای سلامتمحور و کمقند
غذاهای سبک (ساندویچ، سالاد)
صبحانه و برانچ
غذاهای گرم ساده
غذاهای بینالمللی سبک
کافههای عمومی
کافههای تجربهمحور (Brunch & Dessert Focus)
کافههای غذامحور
کافههای زنجیرهای
رقابت در بخش غذاهای اصلی نسبت به دسرها بهدلیل تنوع بسیار آیتمها بالاتر است. در مقابل، رقابت در بخش دسرها اغلب بر کیفیت طعم، ظاهر و تجربه بصری متمرکز است.
شدت رقابت درونصنعتی: بالا
تعداد زیاد کافهها با منوهای مشابه باعث رقابت شدید شده و تمایز عمدتاً از طریق تجربه مشتری، کیفیت و برندینگ انجام میشود.
تهدید ورود تازهواردان: متوسط
ورود به بازار از نظر سرمایه اولیه امکانپذیر است، اما ایجاد برند پایدار و جذب مشتری وفادار نیازمند زمان و مدیریت حرفهای است.
قدرت چانهزنی تأمینکنندگان: متوسط
تنوع نسبی تأمینکنندگان وجود دارد، اما نوسان قیمت مواد اولیه کلیدی مانند لبنیات و شکلات میتواند هزینهها را تحت فشار قرار دهد.
قدرت چانهزنی خریداران: بالا
حق انتخاب گسترده مشتریان و امکان جابهجایی سریع بین کافهها، فشار زیادی بر قیمت و کیفیت وارد میکند.
تهدید محصولات جایگزین: بالا
فستفودها، نوشیدنیها، سفارش آنلاین غذا و مصرف خانگی میتوانند بهعنوان جایگزین مستقیم غذاها و دسرهای کافهای عمل کنند.
معمولاً با اهداف ناهار یا شام
تصمیم آگاهانه نسبت به حجم و سیرکنندگی
انتخاب براساس ارزش دریافت غذای کامل
اغلب تکخرید یا همراه نوشیدنی
انتخاب تجربهمحور
حساسیت بالا نسبت به ظاهر، طعم و عکسپذیری
برای دسرها:
ظاهر و کیفیت بصری
برند کافه
توصیههای شبکههای اجتماعی
برای غذاهای اصلی:
حجم و سیرکنندگی
قیمت به ازای کالری و کیفیت
سرعت آمادهسازی
دسرها معمولاً نیاز به:
مواد اولیهی خاص (شکلات، خامه، میوه)
تجهیزات تخصصی (فر، دستگاه وافل/کرپ)
شِفهای باتجربه در ساخت و تزئین
غذاهای اصلی نیازمند:
تنوع مواد اولیه
مدیریت پخت
حجم بالای آمادهسازی
سرو حضوری
سفارش آنلاین
بستهبندی بیرونبر
قیمتگذاری غذاهای اصلی اغلب بر اساس حجم، هزینه مواد اولیه و زمان پخت تعیین میشود. بهدلیل رقابت شدید، بسیاری از کافهها از قیمتگذاری رقابتی استفاده میکنند.
دسرها معمولاً ارزشمحور یا پریمیوم قیمتگذاری میشوند، زیرا تجربه طعم و ظاهر آنها جزء مشتری ارزش ادراکشده است. دسرها میتوانند بدون افزایش پیچیدگی عملیات، حاشیه سود بالاتری نیز ایجاد کنند.
رشد فرهنگ تجربهمحور
عکسپذیری بالا و بازاریابی شبکههای اجتماعی
توسعه منوی دسرهای سلامتمحور
باندلسازی (غذا + دسر)
فشار قیمت مواد اولیه
رقابت با فستفود
عدم توجه به کیفیت پایدار
وابستگی زیاد به ظاهر و تجربه
سهم دسرها از کل درآمد کافهها در سالهای آینده رشد پیدا میکند و به ۱۲ تا ۱۸ درصد نزدیک میشود، بهخصوص اگر کافهها روی کیفیت تجربه و حضور دیجیتال سرمایهگذاری کنند.
سهم دسرها در محدوده ۸ تا ۱۰ درصد باقی میماند، ولی غذاهای اصلی بخش بزرگتری از درآمد را حفظ میکنند.
سهم فعلی دسرها بین ۹ تا ۱۴ درصد تثبیت میشود؛ با رشد سالیانه پایدار و افزایش تقاضا برای دسرهای خاص و شبکهپسند.
تحلیل نشان میدهد:
غذاهای اصلی بخش بزرگتر از درآمد کافهها را تشکیل میدهند
دسرها سهم قابلتوجه و رو به رشدی دارند
دسرها بیش از آنکه صرفاً «پس از غذا» خریداری شوند، اغلب با نوشیدنی و تجربههای اجتماعی تقاضا میشوند
توسعه دسرهای امضادار بصری و تجربهمحور
باندلسازی هوشمند (غذا + دسر)
بهینهسازی قیمتگذاری دسرها
سرمایهگذاری برای فروش آنلاین دسر
در آینده، با افزایش آگاهی مصرفکننده، رشد شبکههای اجتماعی و توسعه فرهنگ تجربهمحور، سهم دسرها در درآمد کافهها بهصورت تدریجی رشد خواهد کرد و بخشی جداییناپذیر از منوی موفق کافهها خواهد شد.