صبحانه از مهم‌ترین وعده‌های غذایی ایرانیان است و بخش بزرگی از آن به محصولات لبنی اختصاص دارد. شیر، ماست، پنیر و خامه پایه‌های اصلی این وعده‌اند، اما در سال‌های اخیر با تغییر سبک زندگی شهری و افزایش مصرف صبحانه‌های آماده، بازار این محصولات دستخوش تحولات گسترده‌ای شده است.
مصرف‌کنندگان امروز به دنبال ترکیبی از سلامت، طعم، و راحتی مصرف هستند. همین امر باعث شده برندها در کنار محصولات کلاسیک، به سمت تولید خامه‌های طعم‌دار، پنیرهای ترکیبی، شیرهای غنی‌شده و ماست‌های صبحانه‌ای حرکت کنند.
نوسانات نرخ ارز و افزایش قیمت شیر خام، بیشترین تأثیر را بر قیمت محصولات لبنی صبحانه‌ای گذاشته است. در سال ۱۴۰۲ میانگین قیمت این محصولات بین ۴۰ تا ۵۵ درصد رشد داشته، اما به‌دلیل اهمیت صبحانه در سبد غذایی خانوار، تقاضا همچنان بالا مانده است.
تغییر سبک زندگی، کمبود زمان در صبح و افزایش مصرف صبحانه‌های بیرون‌بر باعث شده تقاضا برای محصولات بسته‌بندی‌شده و آماده مصرف به‌ویژه در شهرهای بزرگ رشد کند.
نوآوری در فناوری بسته‌بندی تتراپک، پاستوریزاسیون سریع، و طعم‌دهی طبیعی، موجب شده محصولات لبنی ماندگاری بیشتری پیدا کنند و امکان صادرات‌شان افزایش یابد.
بر اساس داده‌های تحلیلی، ارزش بازار صبحانه‌های لبنی در ایران در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
این بازار شامل بخش‌های زیر است:
شیرهای صبحانه و غنی‌شده: ۴۰٪
پنیر و پنیر خامه‌ای: ۳۰٪
خامه صبحانه و خامه طعم‌دار: ۲۰٪
سایر محصولات لبنی (ماست صبحانه‌ای، کره و ترکیبات): ۱۰٪
نرخ رشد سالانه‌ی ترکیبی بازار در بازه‌ی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۶ حدود ۸ درصد تخمین زده می‌شود و پیش‌بینی می‌شود ارزش این بازار تا سال ۱۴۰۶ به بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان برسد.
بازار صبحانه‌های لبنی تحت تسلط چند برند بزرگ است که زنجیره‌ی کامل تولید تا توزیع را در اختیار دارند:
میهن (Mihan): رهبر بازار با تنوع بالا در خامه، پنیر و شیرهای صبحانه.
کاله (Kalleh): تمرکز بر نوآوری در طعم و صادرات.
پگاه (Pegah): بازیگر سنتی با شبکه توزیع گسترده در سراسر کشور.
صباح و رامک: تولیدکنندگان فعال در بسته‌بندی‌های کوچک و بازارهای منطقه‌ای.
در کنار این برندها، تولیدکنندگان محلی نیز سهم اندکی در بازار دارند ولی در بخش پنیرهای سنتی و خامه‌های محلی محبوبیت خاصی دارند.
شیر صبحانه و غنی‌شده: شامل شیرهای پرچرب و کم‌چرب با ویتامین‌های افزوده.
پنیر و پنیر خامه‌ای: پرمصرف‌ترین محصول در وعده صبحانه ایرانی.
خامه و خامه طعم‌دار: بخش در حال رشد بازار با تنوع بالا (ساده، عسلی، شکلاتی، وانیلی).
ماست صبحانه‌ای: محصولی جدید در بسته‌بندی‌های کوچک با افزودنی‌هایی مانند میوه یا مغزها.
مصرف‌کنندگان ایرانی در انتخاب محصولات صبحانه بیشتر به طعم، قیمت و ماندگاری توجه دارند.
در سال‌های اخیر خرید از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و پلتفرم‌های آنلاین افزایش یافته و برندها تلاش می‌کنند از طریق بسته‌بندی‌های کوچک‌تر، حضور خود را در بازار تقویت کنند.
افزایش مصرف محصولات کم‌چرب و سلامت‌محور.
تمایل به طعم‌های جدید و ترکیبی (مثلاً پنیر خامه‌ای با سبزی یا خامه شکلاتی).
رشد استفاده از محصولات ترکیبی در وعده صبحانه مانند خامه با مربا یا ژله.
حدود ۶۰٪ از فروش صبحانه‌های لبنی از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سوپرمارکت‌ها انجام می‌شود.
فروشگاه‌های محلی و لبنیاتی‌ها سهم حدود ۲۵٪ دارند و پلتفرم‌های آنلاین مانند دیجی‌کالا، اسنپ‌مارکت و فروشگاه‌های برند نیز در مجموع ۱۵٪ از بازار را در اختیار دارند.
در سال ۱۴۰۲ صادرات خامه و پنیر ایرانی به کشورهایی مانند عراق، افغانستان، عمان و قطر رشد قابل توجهی داشته است.
افزایش تقاضا برای صبحانه‌های آماده در شهرهای بزرگ.
امکان ترکیب محصولات لبنی با فرآورده‌های میوه‌ای مثل مربا و ژله.
توسعه صادرات به بازارهای منطقه‌ای با محوریت محصولات بسته‌بندی‌شده.
رشد بازار محصولات سلامت‌محور و کم‌چرب.
افزایش هزینه مواد اولیه (شیر خام، شکر، مواد بسته‌بندی).
رقابت شدید برندها در قیمت‌گذاری.
حساسیت مصرف‌کنندگان نسبت به چربی و قند.
محدودیت‌های صادراتی و نوسانات ارزی.
خامه‌های ترکیبی: خامه با طعم شکلات یا عسل که سهم بازار را گسترش داده‌اند.
پنیرهای کرمی و سبک: الهام‌گرفته از بازار اروپایی برای صبحانه‌های سالم‌تر.
شیرهای غنی‌شده و پروتئینی: پاسخ به نیاز مصرف‌کنندگان ورزشکار و سلامت‌محور.
دسرهای لبنی جدید: ترکیب ماست یا خامه با مربا یا ژله برای عرضه در فروشگاه‌ها.
پیش‌بینی می‌شود بازار صبحانه‌های لبنی ایران تا سال ۱۴۰۶ با نرخ رشد سالانه ۸ تا ۹ درصد به ارزش بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان برسد.
رشد تقاضا برای محصولات بسته‌بندی‌شده، مصرف تک‌نفره و ترکیب لبنیات با فرآورده‌های میوه‌ای (مانند مربا و ژله) مسیر آینده‌ی این بازار را مشخص می‌کند.
بازار صبحانه‌های لبنی ایران در نقطه‌ای ایستاده که ترکیب سنت و نوآوری تعیین‌کننده‌ی مسیر آینده آن است.
برای موفقیت در این حوزه، برندها باید بر سه محور تمرکز کنند:
نوآوری در ترکیب طعم: تولید خامه‌ها و پنیرهای طعم‌دار برای جذب نسل جدید.
بسته‌بندی‌های تک‌نفره و صادراتی: با هدف تسخیر بازار صبحانه‌های آماده.
همکاری بین‌بخشی: اتصال برندهای لبنی با تولیدکنندگان مربا و ژله برای تولید محصولات ترکیبی.